นิวซีแลนด์กับวาฬเกยตื้น: เหตุใดวาฬเกือบ 150 ตัวขึ้นมาตาย

ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา มีการพบวาฬนำร่อง (pilot whale) เกยตื้นตายเกือบ 150 ตัวบริเวณเกาะสจ๊วต ประเทศนิวซีแลนด์ และอีกไม่กี่วันต่อมาก็พบวาฬชนิดเดียวกันเกยตื้นอีก 51 ตัวบริเวณหมู่เกาะแชทัม

การเกยตื้นของวาฬตัวเดียวไม่ใช่เรื่องแปลก แต่การเกยตื้นตายของวาฬนับร้อยพร้อมกันเป็นปรากฏการณ์ที่แปลกประหลาดและน่าพิศวง มันเกิดขึ้นได้อย่างไร

เรื่องนี้ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าอาจเกิดขึ้นจากปัจจัยหลายประการด้วยกัน

เจ็บป่วยและบาดเจ็บ

“บ่อยครั้งที่สัตว์เหล่านี้ที่มาเกยตื้นเริ่มรู้สึกเหนื่อยล้า ได้รับอาหารไม่เพียงพอ หรือว่าไม่ได้กินอาหารเพราะว่าป่วย” ดร.ไซมอน อิงแกรม ผู้เชี่ยวชาญด้านการอนุรักษ์ทางทะเลประจำมหาวิทยาลัยพลีมัธ กล่าว

เขาบอกว่าพวกมันอาจจะป่วยในระยะสุดท้าย หรือตายในทะเล แล้วถูกซัดเข้าฝั่งมาในที่สุด แต่เขาบอกว่าโดยหลักแล้วนั่นเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นกับวาฬที่ถูกซัดมาเกยตื้นตัวเดี่ยว ๆ

และที่ผ่านมาก็เคยมีกรณีวาฬที่ขึ้นมาเกยตื้นพร้อม ๆ กันหลายตัวเป็นพวกที่ยังมีสุขภาพดีอยู่ แล้วอะไรคือสาเหตุที่แท้จริงกันแน่?

หลงทิศหลงทาง

ผู้เชี่ยวชาญบางคนบอกว่าลักษณะแนวชายฝั่งทะเลและพื้นใต้ทะเลอาจเป็นสาเหตุทำให้วาฬหลงทิศได้

ดร.อิงแกรม บอกว่า วาฬมักเกยตื้นบ่อยในบริเวณตอนบนสุดของนิวซีแลนด์ โดยลักษณะของแนวชายฝั่งทะเล เช่น คาบสมุทร หรือ แหลมชายฝั่งที่ยื่นออกไป อาจทำให้วาฬเกิดความสับสนและไปติดอยู่บริเวณอ่าวที่ตื้นเกินไป

ด้าน ดร.แอนดรูว์ บราวน์โลว์ นักพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ ซึ่งเคยผ่าตัดชันสูตรวาฬเกยตื้นที่สกอตแลนด์บอกว่า สัตว์อย่างวาฬใช้เสียงในการนำทาง สื่อสารและหาเหยื่อ แต่การส่งคลื่นเสียงออกไปในบริเวณที่ท้องทะเลตื้นเขินและมีลักษณะเป็นโคลนนั้นยากพอ ๆ กับการเดินลุยป่าในวันที่หมอกลง

และอาจเป็นเพราะความตื้นและระบบการตำแหน่งผ่านการสะท้อนกลับของเสียงที่สับสนนี้ที่ทำให้เกิดการเกยตื้นพร้อมกันของวาฬจำนวนมาก

แต่หากมีวาฬตัวเดียวที่ป่วยหรือบาดเจ็บ ทำไมพวกมันถึงได้เกยตื้นกันเป็นฝูง ? ดร.บราวน์โลว์ บอกว่า สัตว์สายพันธุ์นี้มีแนวโน้มที่จะมีพฤติกรรมตามแบบฝูง เมื่อสัตว์สังคมเหล่านี้ลงเอยด้วยการตามผู้นำฝูงที่ป่วยไปเกยตื้นจึงทำให้เกิดปัญหา หรือไม่ก็กลายเป็นหลงทิศทางกันไปหมด

นี่หมายความว่า หากวาฬผู้นำฝูงเผชิญปัญหาก็จะส่งผลกระทบต่อวาฬทั้งหมดในฝูงไปด้วย ดร.บราวน์โลว์ เล่าถึงกรณีเมื่อปี 2015 ที่วาฬราว 30 ตัวเกยตื้นบริเวณเกาะสกายของสกอตแลนด์

“พวกเราคิดว่าเป็นเพราะวาฬตัวเมียตัวหนึ่งมีปัญหาตอนจะคลอดลูก และก็กำลังวิตกกังวลมาก มันว่ายไปยังน้ำตื้นและวาฬตัวอื่น ๆ ก็ว่ายตามไปที่หาดทรายด้วย”

ผู้เชี่ยวชาญบางฝ่ายมองว่าอีกเหตุผลที่ทำให้วาฬเกยตื้นนั้นอาจเป็นเพราะอุณหภูมิน้ำที่อุ่นขึ้น

ดร.แคเร็น สต็อคคิน นักวิทยาศาสตร์ด้านสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเลประจำมหาวิทยาลัยแมสซีในนิวซีแลนด์บอกว่า เธอสงสัยว่าอาจเป็นเพราะอุณหภูมิผิวน้ำทะเลที่อุ่นขึ้น ซึ่งมีผลต่อตำแหน่งที่เหยื่อของวาฬจะเคลื่อนที่ไป ทำให้วาฬเองก็เคลื่อนที่ตามไปด้วย

ฤดูร้อนของนิวซีแลนด์เริ่มต้นเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา และ ดร.สต็อคคิน เตือนว่าอาจจะมีวาฬเกยตื้นอีก

อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญหลายคนระบุว่า ไม่ควรด่วนสรุปว่าสิ่งนี้เป็นผลมาจากกระทำของมนุษย์ ดร.อิงแกรม บอกว่า วาฬนำร่องอาจจะเกยตื้นในนิวซีแลนด์ตั้งแต่ก่อนมนุษย์อาศัยอยู่ด้วยซ้ำ

“สัตว์เหล่านี้อาศัยอยู่ในระบบนิเวศที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ดังนั้นฉันจึงต้องระมัดระวังมากที่จะเชื่อมโยงกรณีที่เกิดขึ้นเหล่านี้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ”